Świadczenie usług enoturystycznych

Enoturystyka to dynamicznie zyskująca na popularności forma turystyki, skoncentrowana głównie na odwiedzaniu regionów winiarskich oraz miejsc produkcji wina. Musimy jednak pamiętać, że turystyka winiarska niejedno ma imię. Przyjmować może typową formę goszczenia turystów w winiarni gdzie odbywa się degustacja przeglądowa wytwarzanego tam wina, może wiązać się z pobytem turystów w winnicy gdzie oferuje się im także nocleg oraz godną wina strawę, może wreszcie przyjąć oblicze pouczającego szkolenia winiarskiego lub interesujących warsztatów czy też polegać na niecodziennym dla większości uczestnictwie w winobraniu. Wszelkie te aktywności, co oczywiste, przyjmują charakter różnego rodzaju usług, których prowadzenie i rozliczenie może wiązać się z pewnymi wymaganiami i obowiązkami. Wydaje się, że nie budzi to większych wątpliwości jako, że zagadnienia prawne agroturystyki.

Temat ten staje się nieco bardziej zagmatwany gdy świadczyć je ma „mały winiarz”, który korzysta z przywileju do nierejestrowania działalności gospodarczej. O problemach takiej aktywności przeczytacie w dzisiejszym wpisie. Zapraszam do lektury 🙂

USŁUGI ENOTURYSTYCZNE BEZ REJESTRACJI

Enoturystyka w swoim klasycznym wydaniu, to zasadniczo kwalifikowana forma agroturystyki – czyli aktywności obejmującej różnego rodzaju usługi terenów wiejskich, począwszy od zakwaterowania, poprzez częściowe lub całodniowe wyżywienie, aż po uczestnictwo w pracach gospodarskich. Polega zatem na wykorzystaniu walorów krajobrazu wiejskiego i uatrakcyjnianiu gościom pobytu poza miastem, stanowiąc alternatywne do rolnictwa źródło dochodu gospodarstwa. Kluczowym dla chcących prowadzić własną agroturystykę jest zatem przygotowanie oferty turystycznej bazującej na lokalnych atrakcjach, związanych z tradycyjnym i pozornie beztroskim życiem na wsi. Bardzo ważna jest też możliwości stworzenia zaplecza noclegowego – którego posiadanie w przypadku gospodarstwa winiarskiego wydaje się wręcz koniecznością 🙂

Podstawową formą aktywności zarobkowej w turystyce jest działalność gospodarcza, która może być prowadzona zarówno w formie działalności osoby fizycznej jak też w formie spółek prawa handlowego czy pod inną podmiotowością posiadającą osobowość prawną (stowarzyszenie, fundacja, spółdzielnia). Aktywność gospodarstwa rolnego korzystać może jednak z pewnych przywilejów w tym zakresie i to im poświęcone będą dzisiejsze rozważania.

Jak wszyscy wiemy, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców – przepisów ustawy nie stosuje się  do wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego. Produkcja wina może być zatem prowadzona przez rolników, którzy wytwarzają do 10 000 litrów wina z własnej winnicy w roku, bez rejestracji działalności gospodarczej. To co dla nas najważniejsze w kontekście dzisiejszych rozważań, na podstawie sąsiedniego przepisu z art. 6 ust.1 pkt 2, rejestracji takiej nie wymaga także gospodarstwo agroturystyczne czyli działalność polegająca na wynajmowaniu przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczeniu w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów (jak zwiedzanie winnicy czy degustacja wina). Musimy jednak wiedzieć, że aby powyższe usługi mogły korzystać z takiego przywileju muszą być świadczone wyłącznie przez rolników tj. osoby prowadzącej działalność rolniczą w posiadanym gospodarstwie rolnym. Samo posiadanie domu na wsi zatem nie wystarczy 😉 Świadczenie usług w gospodarstwie rolnym powinno być dokonywane w oparciu o zabudowania, grunty i inne zasoby tego gospodarstwa, bez zmiany ich charakteru i naruszenia podstawowej funkcji, czyli zachowanie zdolności do produkcji rolnej w naszym przypadku uprawy winorośli we własnej winnicy (sama produkcja wina działalnością rolniczą nie jest).

Trzeba też zauważyć, że usługi eno/agro-turystyczne są niewątpliwie związane z organizowaniem wypoczynku turystów.  Formalnie, organizatorem turystyki może być jednak jedynie przedsiębiorca. Rolnicy świadczący te usługi nie muszą zatem spełniać warunków przewidzianych przepisami dla organizatora turystyki. Kolejny bonus 🙂

Rejestracja winnicy – krok po kroku

NOCLEG W WINNICY

Nakreślona wyżej, nierejestrowana działalność agroturystyczna, pozwala nam zatem na świadczenie szeregu drobnych usług turystycznych takich jak wspomniane już szkolenia, degustacje czy warsztaty ale też na oferowanie naszym gościom posiłków i miejsc noclegowych. Ta ostatnia cześć potencjalnej oferty, wymaga jedynie zgłoszenia obiektów noclegowych do ewidencji prowadzonej przez gminę jak i spełnienia określonych warunków technicznych, sanitarnych i przeciwpożarowych. Sprawy te reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (Dz.U. 1997 nr 133 poz. 884). Zgodnie z postanowieniami dokumentu (art. 35), poza typowymi obiektami hotelowymi, usługi hotelarskie mogą być świadczone również w innych obiektach, jeżeli obiekty te spełniają minimalne wymagania co do wyposażenia, które określone zostały szczegółowo  w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz.U. 2004 nr 188 poz. 1945) – w załączniku nr 7.

Koniecznym jest zgłoszenie wspomnianych budynków do ewidencji innych obiektów w których mogą być świadczone usługi hotelarskie. Ewidencję prowadzi wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce położenia obiektu a wpis taki jest bezpłatny. Więcej na ten temat znajdziecie TUTAJ.

Oczywiście przepis ten dotyczy wyłącznie najmu pokoi, nie zaś całych domów, domków, przyczep kempingowych czy też pól namiotowych.

DEGUSTACJE W GOSPODARSTWIE

Żadna forma aktywności nie jest tak charakterystyczna dla gospodarstwa enourystycznego jak właśnie degustacja produkowanego przez gospodarza wina.

Degustacje mogą oczywiście dotyczyć także innych produktów wytwarzanych w gospodarstwie lub u zaprzyjaźnionych sąsiadów, jak chleb z własnego wypieku, sery, warzywa i owoce z własnej uprawy, itp. Są one bardzo pożądane przez doceniających autentyczną pracę rąk ludzkich, enoturystów. Kłopot pojawia się gdy przedmiotem degustacji jest wino, czyli napój alkoholowy. Czy jednak to faktycznie wielki problem?

Czytając naszą ulubioną ustawę, z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 1982 nr 35 poz. 230) przeczytać możemy, iż zakazaną jest promocja napojów alkoholowych -art. 13(1) ust. 1. – których przejawem jest między innymi „publiczna degustacja napojów alkoholowych”. Należy stanowczo rozprawić się z tym mylącym wielu przepisem. Przede wszystkim reklama i promocja napojów alkoholowych zostały w ustawie bardzo precyzyjnie zdefiniowane i nie należy ich rozumieć w znaczeniu potocznym. Promocja z którą mamy zatem do czynienia organizując degustację wina, musi dla swojej bezprawności mieć charakter publiczny ) jest musi być skierowana do nieograniczonego kręgu nieznanych nam adresatów. Goście naszej winnicy nie tylko stanowią grupę zamkniętą ale też zapewne przy odrobinie chęci, znaną nam z imienia i nazwiska. O publicznym charakterze a zatem nielegalności degustacji ni ma tu mowy. Należy też zauważyć, że reklama i promocja napojów alkoholowych, nawet jeśli faktycznie występują nie są zakazane w miejscach wskazanych przez ustawę. Zakazy określone nie obejmują bowiem reklamy i promocji napojów alkoholowych prowadzonej wewnątrz pomieszczeń hurtowni, wydzielonych stoisk lub punktów prowadzących wyłącznie sprzedaż napojów alkoholowych oraz na terenie punktów prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży – art. 13(1) ust. 9. Nie ma zatem wątpliwości co do dopuszczalności organizowanych w gospodarstwie winiarskim degustacji wina. Zwłaszcza, że praktycznie każdy producent wina posiada zezwolenie na jego sprzedaż detaliczną w miejscu produkcji w którym to najczęściej zorganizowane jest też gospodarstwo agroturystyczne. Sama organizacja degustacji nie wymaga jednak posiadania jakiegokolwiek zezwolenia.

Należy przy tym bezwzględnie pamiętać, że wino podawane gościom podczas degustacji musi być winem oficjalnie i legalnie wyprodukowanym zgodnie z przewidzianymi prawem procedurami. Przede wszystkim musi być to wina wyprodukowane w reżimie akcyzowym, od którego odprowadzono podatek (z banderolą). Podawanie podczas degustacji „wina domowego” nie wchodzi w grę – jako, że przekroczone zostają granice użytku własnego. Jedynym wyjątkiem może być wino niegotowe, w czasie fermentacji (dojrzewania) w kadziach – pokazywane turystom jako ciekawostka technologiczna wprost z kadzi. Obowiązek podatkowy w przypadku produkcji wina z upraw własnych, powstaje bowiem dopiero w momencie zakończenia produkcji, tj. na etapie produktu gotowego.

Nielegalne degustacje?

ŻYWIENIE WINIARSKICH TURYSTÓW

Doskonałym dopełnieniem usługi enoturystycznej jest możliwość zaoferowania naszym gościom także posiłków. Jest to mile widziany dodatek, który niezwykle zwiększa atrakcyjność naszej oferty – zwłaszcza, jeśli oferowany posiłek będzie komplementarny z oferowanym winem i oparty będzie o dobre, lokalne składniki i regionalne specjały. Warto też pamiętać, że poza dobrą kuchnią kluczowa jest też doskonała obsługa 🙂

Jak doskonale wiecie, producent wina, produkujący do 1000 hl wina z upraw własnych, nie musi dokonywać zatwierdzenia swojej przetwórni przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Wystarczającym dla prowadzenia działalności w zakresie produkcji i sprzedaży detalicznej wina jest sam wpis do prowadzonego przez sanepid rejestru zakładów podlegających kontroli. Przepisy te, wprowadzone w 63 ust 2. ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. 2006 nr 171 poz. 1225) zwalniają bowiem tak zdefiniowanego, „małego winiarza” z tego obowiązku (punkt 5). Podobne odstępstwo przewidziano też dla gospodarstw agroturystycznych (punkt 4). Zatwierdzenie zakładu nie jest zatem wymagane od gospodarstw agroturystycznych. Sprawę tę można załatwić dokładnie w ten sam sposób jak w przypadku zgłoszenia w sanepidzie samej produkcji wina.

REJESTRACJA WINNICY #5 – SANEPID

Musimy jednak wiedzieć, że sprzedaż posiłków w ramach usług agroturystycznych dotyczy wyłącznie gości wypoczywających w gospodarstwie. Oznacza to, że nie możemy oferować naszej kuchni osobom, które są zainteresowane wyłącznie tego typu usługą – czyli funkcjonować jak zwykły punkt gastronomiczny. Wówczas koniecznym będzie prowadzenie działalności gospodarczej i przejście związanych z tego typu działalnością procedur.

PODATEK DOCHODOWY

Rolnik prowadzący działalność agroturystyczną może korzystać także z przywileju w zakresie opodatkowania podatkiem dochodowym (PIT). Dochody uzyskane przez rolnika z tytułu wynajmu pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób są bowiem zwolnione od podatku dochodowego, jeżeli tylko liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5. 

Oczywiście także korzystanie z tego zwolnienia obejmuje wyłącznie najem pojedynczych pokoi. Budynek mieszkalny musi znajdować naturalnie na terenie gospodarstwa rolnego. Nie budzi też chyba najmniejszych wątpliwości, że samo gospodarstwo rolne musi znajdować się na wsi, a nie w granicach administracyjnych miast.

VAT W ENOTURYSTYCE

Agroturystyka jako taka zakwalifikowana została do kategorii właściwej dla obiektów noclegowych turystycznych i miejsc krótkotrwałego zakwaterowania (PKD 55.20.Z) i jako taka jest opodatkowana stawką VAT w wysokości 8%. Należy jednak mieć na uwadze, że poszczególne usługi w ramach działalności gospodarstwa, niezwiązane wprost z noclegami i wyżywieniem mogą być opodatkowane inną stawką. Pytanie jednak, czy rolnik prowadzący gospodarstwo winiarskie i świadczący usługi enoturystyczne musi płacić podatek VAT?

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535) zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Rolnicy mają obowiązek ewidencjonowania przychodów, wynikający z przepisów o VAT (choćby po to by uchwycić moment przekroczenia progu) jednak mieszcząc się we wskazanym limicie, podlegać opodatkowaniu VATem, co do zasady nie muszą.  W przypadku klasycznej agroturystyki temat dalszego rozwinięcia nie wymaga. Gdy jednak w naszym gospodarstwie sprzedajemy także wino, sytuacja ulega istotnej zmianie. Zwolnienie podmiotowe o którym mowa wyżej, nie przysługuje bowiem grupie podmiotów, które wymieniono wprost w art. 113 ust. 13 ustawy. Do podmiotów takich zaliczono między innymi producentów towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym – w tym co oczywiste, producentów wina. Rolnikowi produkującemu wino nie przysługuje zwolnienie podmiotowe z podatku VAT, należy zatem stwierdzić, iż ze zwolnienia takiego nie mogą też skorzystać rolnicy prowadząc jednocześnie agroturystykę. 

Sama ewidencja sprzedaży w gospodarstwie enoturystycznym może być prowadzona w oparciu o kasę fiskalną, którą rolnik posiada już zapewne jako sprzedawca detaliczny wina.

Jak ustaliliśmy, prowadzenie gospodarstwa winiarskiego i rozwijanie w oparciu o nie usług enoturystycznych nie musi wiązać się w wielkimi kłopotami praktycznymi. Bez rejestracji działalności gospodarczej możemy uprawiać małą winnicę, produkować i sprzedawać pochodzące z niej wino a także gościć i karmić turystów. Jest zatem całkiem dobrze 😀

Pamiętajcie jednak, że kluczowym elementem omówionego tu zwolnienia pozostaje „związek z pobytem turystów”. Wynajmowanie miejsc noclegowych albo też świadczenie usług małej gastronomii, cateringu czy też  organizowanie imprez nie związanych z wypoczynkiem dla turystów, takie jak przyjęcia okolicznościowe, szkolenia czy konferencje – będzie już działalnością gospodarczą a zatem wymagać będzie rejestracji i przejścia przez dodatkowe procedury.