Księżycówka i polskie mity

Tytułowa księżycówka (ang. moonshine) choć pod tą nazwą występuje ponoć także gatunek ryby, to nic innego jak domorosły destylat pędzony w blasku księżyca, zwany także bimbrem, krzakówką, prymuchą, sołtysówką, itp. Niestety nie romantyzm charakterystyczny dla wielu czynności odbywających się pod gołym niebem, w blasku słońca odbijającym się od starego towarzysza naszej zielonej planety a nielegalność wytwarzania samogonu implikowała jego nocną produkcję.

Każdy z nas często ma możliwość o takiej księżycówce słyszeć a niekiedy pewnie i taką degustować. Znamy całe fora internetowe wypełnione przepisami rożnych alkoholi mocnych, po sąsiedzku mamy sklepy dla domowych gorzelników, pełne składników i przeróżnego kalibru aparatury. Słyszymy jak lokalni włodarze Sądecczyzny częstują swoich zagranicznych gości, lokalnymi choć nie zawsze akcyzowymi wyrobami. A sami mieszkańcy legendarnego już Łącka informują, że ich śliwowica jest wyrobem nielegalnym i nie ma możliwości jego nabycia… bez wizyty w Łącku 🙂

Z drugiej strony słyszymy o ślepocie spowodowanej trucizną wytwarzaną przez bandytów niegodnych romantyzmu księżycowej nocy i o kryminalnej karierze amatorów domowej produkcji tego typu wyrobów. Jak więc jest z tą legalnością pędzenia samogonu w naszym kraju? Obalmy kilka mitów.

Czy można legalnie destylować alkohol na własne potrzeby?

Niezwykle często powtarzany mit, którego pochodzenia należy dochodzić w zwykłym zdrowym rozsądku (którego niestety wydaje się być jednak pozbawiony nasz ponoć racjonalny ustawodawca). Niestety mimo licznych inicjatyw i społecznych dowodów nieszkodliwości tego typu praktyk w Europie zachodniej, historia ta pozostaje nadal jedynie mitem. Niezależnie od tego czy planujemy wyprodukować 100 ml alkoholu etylowego czy też planujemy większą produkcję na poziomie jednego hektolitra (pewnie i to da się wypić), zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami będzie to nielegalne.

Skąd jednak pochodzi mit. Nie bez winy, moim zdaniem, pozostaje naturalna analogia do rozsądnego akurat stanu prawnego pozwalającego produkować na tzw. „własne potrzeby” alkohol słaby, tzn. piwa oraz wina, cydry i tym podobne trunki będące wyrobami winiarskimi. Kwestia domowej produkcji wina została określona bowiem w sposób jasny w Ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz.U. 2011 nr 120 poz. 690) w art. 1 ust. 2 stwierdzając, iż przepisów ustawy nie stosuje się do wyrobów winiarskich wyrobionych domowym sposobem na użytek własny i nieprzeznaczonych do wprowadzenia do obrotu. Do wyrobów tego typu należy zaliczyć przede wszystkim wino gronowe, wino owocowe, cydr, perry oraz miód pitny. Bez skrępowania na tenże własny użytek możemy produkować także i domowe nalewki, oczywiście o ile zasadniczy, spirytusowy składnik jest wyrobem pochodzącym z całkowicie legalnego źródła.

Inna sprawa dotyczy już produkcji samego alkoholu etylowego.

Konstytuująca problem Ustawa z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie spirytusu, wyrobie i rozlewie wyrobów spirytusowych oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (Dz.U. 2001 nr 31 poz. 353), w sposób wyraźny zakazała jakiejkolwiek produkcji destylatów, stwierdzając, że karze podlega każdy kto bez wymaganego wpisu do właściwego rejestru (rejestr podmiotów wykonujących działalność w zakresie wyrobu i przetwarzania alkoholu etylowego) wyrabia, skaża, oczyszcza lub odwadnia alkohol etylowy (art. 12a ust.1). Brak tu stosownego zapisu jak w przypadkach omówionych wyżej, który sankcjonowałby domową produkcję alkoholu etylowego do użytku własnego. Potwierdził tę wykładnię sam Sąd Najwyższy stwierdzając w 2004 roku, expressis verbis, iż znamiona przestępstwa określone w art. 12a ust.1 wspomnianej już wyżej ustawy realizuje produkcja domowa na użytek własny. Analogiczny zakaz wprowadził przepis określony w art. 44 Ustawy z dnia 18 października 2006 roku o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych (Dz.U. 2006 nr 208 poz. 1539), który nakazuje nałożyć karę na każdego to bez wymaganego wpisu do rejestru wyrabia lub rozlewa napoje spirytusowe.

W praktyce więc produkcja alkoholu mocnego poprzez destylację będzie zawsze godzić w porządek prawny i narażać nas na potencjalne konsekwencje karne. Te zaś, choć w praktycznym stosowaniu dotknięte już niemalże odwyknieniem, to ciągle grożą nam potencjalnie grzywną, ograniczeniem a nawet pozbawieniem wolności do 1 roku (a w przypadku produkcji znacznej ilości nawet do 2 lat). Czekając na prawodawcę, który zezwoli by arcydzieła tej tradycyjnej sztuki mogły być produkowane i promowane jak u naszych zachodnich przyjaciół (domowa grappa dostępna w każdej niemalże włoskiej winnicy czy też chorwacka rakija sprzedawana wprost z okna), pozostaje nam zachwyt nad ulotną chwilą obcowania w systemie ostatnich, totalitarnych regulacji i niezapomniany zapewne, urok księżycowej nocy.