Historię świata tworzą pionierzy – ludzie płynący pod prąd wiodących trendów i buntujący się przeciwko zastałej rzeczywistości. Z buntu takiego rodzą się zaś idee, których materializacja nie jeden już raz wprawiła ludzkość w niemałe zadziwienie. Nie inaczej jest też w przypadku historii świata wina. 
Kilkadziesiąt lat temu, grupa toskańskich winiarzy wizjonerów, sfrustrowana przestarzałymi przepisami lokalnych apelacji podjęła rewolucyjną decyzję – swoje wina o wyśrubowanej jakości, postanowiła tworzyć poza krępującymi ramami prawnymi szanowanych D.O.C.G.
SPÓR O APELACJĘ
Niewątpliwie warto przypomnieć we wstępie, jak ustalony został włoski porządek winiarskiego świata. Vino di Tavola (VdT) to tzw. wino stołowe. Produkt podstawowej, co do zasady jakości, który nie zasłużył zdaniem winiarskiej biurokracji, na miano wartego większej uwagi i przeznaczenia innego niźli radosne popijanie w trakcie posiłków. Powstałe w 1992 roku Indicazione Geografica Tipica (w skrócie IGT) to natomiast oznaczenie, stworzone dla włoskich win pochodzących z określonego regionu geograficznego, bez prawa jednak (lub niekiedy woli) do oznaczania się wyższą i szanowaną powszechnie apelacją D.O.C. (Denominazione di Origine Controllata) lub najbardziej restrykcyjną dla winiarzy ale i nobilitującą samo wino D.O.C.G. (Denominazione di Origine Controllata e Garantita). System apelacji powstał zarówno dla ochrony interesów producentów, którzy otrzymali narzędzia prawne ochraniające ich wyjątkowość, jak też z troski o interes konsumentów, którzy nierzadko podejmują swoją decyzję zakupową w oparciu o sławę danej apelacji. Posiadanie prawa do apelacji oznacza, że wino spełnia nałożone przez jej twórców wymagania takie jak przewidziane odgórnie szczepy winorośli, określona plenność krzewów, gęstość nasadzeń czy poziom alkoholu w gotowym winie. Niektóre apelacje idą znacznie dalej w narzucanych winiarzom ograniczeniach, określając nawet takie szczegóły jak czas dojrzewania wina, dozwolony rodzaj butelki czy dopuszczalne sposoby jej zamknięcia. Część winiarzy, szczęśliwa z posiadania choćby skrawka ziemi w strefie wysokiej apelacji, starannie wypełnia przyjęte zalecenia a wręcz stoi wiernie na ich straży. Nie brakuje jednak nonkonformistów, dla których narzucone z góry warunki krępują jedynie winiarski geniusz i kreatywność. Posługiwanie się mianem wina stołowego , czy współcześnie podstawową apelacją IGT nie musi być zawsze synonimem porażki a w Toskanii bywa wręcz symbolem zwycięstwa nad skostniałym światem nieracjonalnych reguł. Zaszczytów można bowiem nie otrzymać mimo usilnych starań ale też zwyczajnie nimi gardzić!
REWOLUCJA SUPERTOSKANÓW
Toskania to niewątpliwie jeden z najważniejszych i najbardziej znanych regionów winiarskich świata. W tej malowniczej, włoskiej krainie narodziły się też liczna wina cieszące się powszechnym uznaniem. Niekwestionowany prym wśród osiadłych w Toskani odmian winorośli wiedzie niewątpliwie szczep sangiovese – charakteryzujący się jasną, rubinową barwą, wysoką kwasowością i niemałą tanicznością. Na nim też, jak na najświętszym, toskańskim dziedzictwie, opierają się historyczne apelacje, takie jak Chianti czy Brunello di Montalcino. 
Przetasowania na rynku wina w XIX wieku sprawiły jednak, że do Włoch poczęły napływać także zagraniczne odmiany winorośli, głównie z sąsiedniej Francji. Ochrona winiarskiej tradycji znalazła swoje odzwierciedlenie w bardzo restrykcyjnych przepisach, pozwalających produkować wina z szanowaną nazwą apelacji jedynie producentom przestrzegającym ściśle apelacyjnej „receptury”. Ambicją i punktem honoru stało się zatem spełnianie wszelkich swoistych wymogów by dostąpić niewątpliwego zaszczytu. Nie brakowało jednak winiarskich artystów, dla których wino miało być przede wszystkim emanacją woli, nie zaś jedynie przemysłowym produktem tworzonym według narzuconego wzorca. Nonkonformiści, którzy nie chcieli przestrzegać prastarych zasad, karani byli rynkową infamią, mogąc sprzedawać swoje wina sygnowane jako produkty stołowej zaledwie jakości. Wiatry historii zdawały się jednak sprzyjać wizjonerom. Przepisy najważniejszej apelacji chianti, wymagały w połowie XX wieku, by wina nią oznaczone produkowane były ze zmiękczonej dodatkiem innych, lokalnych szczepów odmiany sangiovese – której ilość nie mogła jednak przekroczyć wówczas 75% (obowiązkowy był też dodatek białych winogron!). Producenci, którzy z tym lokalnym przepisem na sukces się nie zgadzali, mając przy tym ambicję tworzenia win wybitnych, musieli doprowadzić ostatecznie do winiarskiej wolty. Toskańska rewolucja podzieliła się na dwa nurty – radykałów, którzy chcieli produkować wina wyłącznie z sangiovese, oraz buntowników, wprowadzających do swoich win francuskie odmiany uważane w Toskanii za obce (takie cabernet sauvignon, merlot czy syrah). Powiew światowej świeżości wyraźnie przygniótł rustykalne tradycje ojców toskańskiego winiarstwa. Wyjątkowej jakości wina sprzedawane były w należnych ich imponujących cenach a oznaczane z woli ich twórców, jako wina stołowe. Tak narodziły się supertoskany!
NARODZINY LEGENDY
Najbardziej znanym supertoskanem jest niewątpliwie Sassicaia, stworzona w winnicy Tenuta San Guido w toskańskim regionie Bolgheri położonym nad morzem Tyrreńskim. Powojenny właściciel winnicy, markiz Mario Incisa della Rocchetta, rozmiłowany we francuskim winie, sprowadził do swojej posiadłości sadzonki cabernet sauvignon z Bordeaux. Z tychże nasadzeń powstało w legendarne już wino, które u zarania rozprowadzane było niemalże w podziemiu, za pośrednictwem rodzinnych kontaktów a dziś sygnowane jest swoją własną apelacją Bolgheri Sassicaia DOC. Inspiratorem oficjalnej komercjalizacji tego wyjątkowego wina w 1968 roku był praktykujący w Tenuta San Guido, bratanek markiza, Piero Antinori – spadkobierca ponad 600 letniej tradycji wielkiego rodu Antinorich. Ten nietuzinkowy winiarz, już od wczesnej młodości zdobywał wiedzę winiarską, spędzając wakacje w toskańskich winnicach swojej rodziny, podróżując po świecie i terminując u najlepszych enologów. Karierę w rodzinnej firmie rozpoczął po studiach ekonomicznych jako szef sprzedaży by w 1966 objąć po swoim ojcu schedę przywództwa nad rodziną firmą. W 1971 roku wypuścił na rynek sensacyjne Tignanello – choć wino pochodziło z serca Chianti Classico, było sprzedawane jako wino stołowe w cenie najdroższych chianti. Unowocześnienie zerwanie z rygorami apelacji dało świetne, wpisujące się w oczekiwania klientów rezultaty. Markiz Antinori to jednak nie tylko żywa legenda światowego winiarstwa lecz postać, którą możecie spotkać już niebawem!
Piero Antinori otrzymał tytuł Człowieka Roku magazynu Czas Wina. Z radością zapraszam Was zatem na spotkanie w toskańskim rewolucjonistą i jego winami. Już 29 września będziemy mieli okazję zarówno na nietuzinkową degustację w formule masterclass (w tym legendarnych supertoskanów) jak i uroczystą galę z okazji nadania tytułu Człowieka Roku 2018 magazynu Czas Wina.
Masterclass – 29 września 2018, godz. 15.00-17.00
