Branża HoReCa w obliczu wirusa – regulacje tymczasowe

Okoliczności niniejszego wpisu są oczywiste choć niezbyt przyjemne. Szczególna sytuacja w jakiej się znaleźliśmy wymaga specjalnych środków, z którymi polski rząd od kilku dni eksperymentuje. Stanowcza reakcja w obliczu pandemii ma oczywiście swoje racje. Faktem jest jednak, iż każda, tak agresywna kuracja ma też swoje skutki uboczne – w tym wydaniu, przede wszystkim dla gospodarki. Zamarcie ruchu turystycznego wywołało już spore reperkusje we wszystkich dziedzinach związanych z obsługą ten specyficzny rodzaj klienta. Zmiany wprowadzone w ostatni weekend w związku z wprowadzeniem stanu zagrożenia epidemicznego w naszym kraju, wprowadzające spore ograniczenia w zakresie handlu i usług, przede wszystkim w branży turystycznej i gastronomicznej – mogą postawić wiele firm w niezwykle trudnej sytuacji. Trwają prace na specjalnymi przepisami łagodzącymi skutki ograniczeń. O zasadach już obowiązujących we wpisie poniżej.

STAN ZAGROŻENIA EPIDEMICZNEGO – FAKTYCZNIE WPROWADZONE ZMIANY

Zgodnie z zapowiedzią, w od dwóch dni (14 marca 2020 r.) obowiązuje na terenie kraju stan zagrożenia epidemicznego. Został on wprowadzony na podstawie przepisów specjalnych, przygotowanych na czas epidemii tzw. koronowirusa, tj. Ustawą z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. 2020 poz. 374), które znowelizowały szereg ustaw, w tym ustawę z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 284 i 322),. Dokładne regulacje wprowadzonego stanu zagrożenia, określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego.

Zgodnie z jego postanowieniami (zagadnienia wybrane z perspektywy naszych zainteresowań):

• w okresie od dnia 14 marca 2020 r. do odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej ogłasza się stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2.
• w okresie tym ustanawia się czasowe ograniczenie prowadzenia przez przedsiębiorców działalności:
  • polegającej na przygotowywaniu i podawaniu posiłków i napojów gościom siedzącym przy stołach lub gościom dokonującym własnego wyboru potraw z wystawionego menu, spożywanych na miejscu (ujętej w Polskiej Klasyfikacji Działalności w podklasie 56.10.A), z wyłączeniem realizacji usług polegających na przygotowywaniu i podawaniu żywności na wynos lub jej przygotowywaniu i dostarczaniu oraz działalności restauracyjnej lub barowej prowadzonej w środkach transportu, wykonywanej przez oddzielne jednostki – zakazane jest zatem podawanie posiłków w klasycznych restauracjach w których odbywa się konsumpcja posiłków. Dopuszczalne jest natomiast przygotowywanie posiłków na wynos. Mowa tu zarówno o dostawie do domu czy miejsca pracy jak też o miejscach gdzie jedzenie podaje się na wynos (street food)
  • związanej z organizacją, promocją lub zarządzaniem imprezami, takimi jak targi, wystawy, kongresy, konferencje,spotkania, włączając działalności polegające na zarządzaniu i dostarczaniu pracowników do obsługi terenów i obiektów, w których te imprezy mają miejsce (ujętej w Polskiej Klasyfikacji Działalności w podklasie 82.30.Z) – zakazane jest zatem organizowanie wszelkiego rodzaju targów branżowych, prezentacji czy degustacji produktów
  • związanej ze sportem, rozrywkowej i rekreacyjnej (ujętej w Polskiej Klasyfikacji Działalności w dziale 93.0), w szczególności polegającej na prowadzeniu miejsc spotkań, klubów, w tym klubów tanecznych i klubów nocnych oraz basenów, siłowni, klubów fitness – muszą się zatem zamknąć także różnego rodzaju kluby…
  • związanej z konsumpcją i podawaniem napojów (ujętej w Polskiej Klasyfikacji Działalności w podklasie 56.30) – oraz pozostałe miejsca związane z podawaniem i konsumpcją napojów przeznaczonych do bezpośredniego spożycia, w tym różnego rodzaju barów, multitapów, itp. 
  • związanej z prowadzeniem obiektów noclegowych turystycznych i miejsc krótkotrwałego zakwaterowania (ujętej w Polskiej Klasyfikacji Działalności w podklasie 55.20)
• w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 ustanawiano też czasowe ograniczenie prowadzenia działalności gastronomicznej i rozrywkowej.

Zakazy o których tu mowa polegają na całkowitym zakazie prowadzenia wymienionych w tych przepisach rodzajów działalności.

Stan zagrożenia epidemicznego w Polsce!

WPROWADZONE JUŻ SPECJALNE PRAWA DLA PRACOWNIKÓW I PRACODAWCÓW

Przepisy specjalne wprowadziły też na czas epidemii szczególne prawa z których skorzystać może pracodawca oraz jego pracownicy:

• Możliwość pracy zdalnej – w przypadku branży HoReCa przepis ten nie wydaje się szczególnie użytecznym, może jednak okazać się praktycznym dla wielu importerów, pośredników handlowych, których praca nie wymaga bezpośredniego, fizycznego kontaktu z klientem lub produktem. W okresie epidemii, pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania – czyli wykonywać swoją pracę zdalnie
• Zasiłek opiekuńczy – w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły do których uczęszcza dziecko, z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni, który nie wlicza się go do 60 dni zasiłku opiekuńczego, przysługującego  pracownikowi na zasadach ogólnych w trakcie roku kalendarzowego.
• Zaległy urlop wypoczynkowy – w przypadku zaległego urlopu wypoczynkowego, który nie został wykorzystany do 30 września następnego roku kalendarzowego, pracodawca może przymusić pracownika do jego odebrania (nie wymaga to zgody pracownika).

WYNAGRODZENIE PRACOWNIKÓW W CZASIE PRZESTOJU

Niewątpliwie największym problemem wielu przedsiębiorców jest utrzymywanie pracowników w sytuacji konieczności ograniczenia lub wstrzymania działalności (jak ma miejsce choćby w przypadku barów). Choć ograniczenia wynikają z decyzji ustawodawcy, należy przyjąć, iż dochodzi tu do klasycznego przestoju zakładu pracy.

Jeżeli pracownik jest gotów do wykonywania pracy, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje mu wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Pracodawca może też skierować pracownika w czasie przestoju do innej pracy.

Możliwe, że w tej kwestii nastąpi istotna zmiana w związku z wprowadzeniem w życie propozycji z tzw. pakietu osłonowego.

Przestój zakładu pracy nie zwalnia nas także z obowiązku zapłaty składek. Pamiętajcie proszę, że seśli z uzasadnionych powodów mamy problemy z regulowaniem należności z tytułu składek (obecna sytuacja jest wyjątkowo uzasadniona), możemy złożyć w ZUS wniosek o:

• odroczenie terminu płatności składek,
• układ ratalny lub
• umorzenie należności.

Po ogólne procedury w tym zakresie odsyłam Was w odpowiednie miejsce. Możliwe jednak, że pojawią się i w tym zakresie zmiany specjalne w związku z epidemią.

MOŻLIWOŚĆ WYDAWANIA POLECEŃ PRZEDSIĘBIORCOM PRZEZ ORGANY PUBLICZNE 

Prezes Rady Ministrów, na wniosek wojewody, po poinformowaniu Ministra Rozwoju, może wydawać przedsiębiorcom, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, polecenia w drodze decyzji administracyjnej. podlegają one natychmiastowemu wykonaniu z chwilą ich doręczenia lub ogłoszenia oraz nie wymagają uzasadnienia. Mogą być wydawane także ustnie, telefonicznie i za pomocą środków komunikacji elektronicznej (np. e-mail). Z przedsiębiorcą, który otrzyma polecenie, właściwy wojewoda podpisze umowę na realizację zadań objętych poleceniem, a koszty zostaną sfinansowane z budżetu państwa.

Przygotowanie do realizacji zadań wskazanych w umowie (np. prace planistyczne) będą musiały zostać sfinansowane ze środków własnych przedsiębiorcy. Wykonanie takich zadań nastąpić powinno na podstawie umowy zawartej z przedsiębiorcą przez właściwego wojewodę i finansowane ze środków budżetu państwa z części budżetowej, której dysponentem jest wojewoda. Same polecenia mogą być wydawane także ustnie, telefonicznie, za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

PAKIET OSŁONOWY

Obecnie trwają prace nad wdrożeniem przedstawionego 10 marca 2020 r. przez Minister Rozwoju, tzw. pakietu osłonowego, czyli zestawupropozycji zmian w prawie, które pomogą przedsiębiorcom odczuwającym negatywne skutki związane z rozprzestrzenieniem się koronawiorusa. Propozycje dotyczą:

Odroczenia w płatnościach

• ułatwiania rozliczenia VAT – przesunięcia wejścia w życie z 01.04. 2020 na 01.07.2020 r. nowego JPK,
• ułatwienia w split payment, przesunięcia z 01.04 na 01.07.2020 r. terminu obowiązku wpisywania się firm do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (ustawa o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy),
• wcześniejszych zwrotów VAT,
• ułatwienia zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej,
• zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków związanych z anulowaniem wycieczek w stosunku do branż dotkniętych skutkami kryzysu,
• zniesienia opłaty prolongacyjnej,
• zmiany schematu pomocy publicznej,
• rozszerzenia dla MŚP i dużych firm

Poprawa płynności finansowej

• odliczenia „wstecz” straty od dochodu (tj. straty z 2020 od 2019) – stratę poniesioną z działalności gospodarczej w danym roku możemy odjąć od dochodu osiągniętego w ciągu następnych pięciu lat,
• wsparcia gwarancyjnego oraz dopłat do kredytów – działania BGK,
• udzielania pomocy w ramach pomocy de minimis. Obecnie kwota udzielanych przez BGK gwarancji de minimis nie może stanowić więcej niż 60% kwoty kredytui przekroczyć kwoty 3,5 mln zł (jednostkowa gwarancja) – postulat zwiększenia gwarancji do 80% kwoty kredytu,
• dopłata do oprocentowania kredytów – poprzez rozszerzenie zakresu funduszu klęskowego o epidemię.

Ochrona i wsparcie rynku pracy

• skrócenia – z 6 do 2 miesięcy – okresu kryzysu, który uprawnia do objęcia wsparciem. Przy czym kryzys oznacza spadek obrotów gospodarczych, sprzedaży towarów lub usług o 15%.
• w przypadku przestoju, pracownikom takiego przedsiębiorcy, przysługiwałoby: świadczenie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych do wysokości 100% zasiłku dla bezrobotnych (823,60 zł) zwiększone o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne oraz wynagrodzenie finansowane ze środków przedsiębiorcy w łącznej wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Zasiłki chorobowe i opiekuńcze

• przedsiębiorca z ubezpieczeniem chorobowym, który w związku z koronawirusem nie może wykonywać działalności gospodarczej, otrzyma z ZUS zasiłek chorobowy na ogólnych zasadach, tj. jeżeli otrzyma zwolnienie lekarskie albo decyzję państwowego inspektora sanitarnego o kwarantannie lub izolacji
• przedsiębiorca otrzyma także zasiłek opiekuńczy, jeśli sprawuje osobistą opiekę nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny (zwolnienie lekarskie), dzieckiem objętym izolacją lub kwarantanną (decyzja sanepidu), albo dzieckiem do lat 8 w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły (oświadczenie ubezpieczonego).

ZALECENIA I INSTRUKCJE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW

Ostatnim miejscem gdzie powinniście szukać informacji na temat radzenia sobie z zagrożeniami oraz ograniczeniami związanymi z epidemią są brukowe czasopisma i ich internetowe wydania. Zachęcam do samodzielnej analizy wydanych już aktów prawnych lub ich rzetelnych opracowań, nie zaś plotek i spekulacji obecnych dziś w wielu miejscach w Internecie. Szczególnej uwadze polecam Wam opracowania jakie przygotował rząd, zgodnie z zaleceniami WHO.

Ogólne zalecenia dla przedsiębiorców w związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa

Instrukcja postępowania dla obiektów hotelarskich

Zalecenia dla obiektów handlowych

Oczywiście monitoruję zmiany w prawie, które mogą być dla nas ważne. Gdy tylko pojawią się kolejne dokumenty a wraz z nimi istotne zmiany w omawianej tu sytuacji, postaram się poinformować Was o tym możliwie prędko.