APEL DO RZĄDZĄCYCH
Kryzys spowodowany stanem epidemii wywołuje negatywne skutki w wielu obszarach polskiej gospodarki. Jego skutki okazały się szczególnie dotkliwe dla branży gastronomicznej, w tym rynku napojów alkoholowych. Branża alkoholi rzemieślniczych, która zmieniła profil spożycia alkoholu w Polsce i preferencje polskiego konsumenta, stanęła w obliczu nieuchronnego bankructwa. Zamknięcie restauracji i barów odcięło zupełnie producentów i dystrybutorów napojów alkoholowych od możliwych kanałów sprzedaży. Zagrożonych upadkiem jest kilka tysięcy podmiotów trudniących się tą dziedziną produkcji i handlu a wraz z nimi źródła utrzymania dla przedsiębiorców, pracowników oraz ich rodzin. Dotychczas zadeklarowana pomoc nie przyniesie żadnych odczuwalnych skutków. Zamiast finansowego wsparcia potrzebujemy jedynie prawa do działania i zarabiania w tym trudnym czasie. Jedynym ratunkiem dla branży jest niezwłoczne przyzwolenie rządu na dostarczanie napojów alkoholowych do izolującego się w domu konsumenta, w drodze wysyłkowej. Współczesne regulacje uchwalone zostały w czasach stanu wojennego, w zupełnie odmiennej sytuacji ustrojowej, gospodarczej i technologicznej – w najmniejszym nawet stopniu nie oddającej ducha praw bliższego współczesności. Ich utarta w orzecznictwie sądów administracyjnych interpretacja, odcina nam drogę od tego kanału sprzedaży, wobec czego wzywamy Was i prosimy o pomoc, poprzez objęcie naszej branży pomocą w ramach pakietu antykryzysowego. Zgoda na sprzedaż z dostawą jest rozwiązaniem koniecznym i oczekiwanym od wielu lat, kluczowym jednak dziś, w chwili gdy epidemia odcięła nas od innych możliwości zarobku. Rozwiązanie które proponujemy nie wiąże się z najmniejszym obciążeniem dla budżetu Państwa a może drastycznie poprawić naszą sytuację.
Działając imieniem polskich organizacji winiarskich, przesyłamy krótkie opracowanie problemu, ocenę jego skutków oraz możliwe rozwiązania. Z góry dziękujemy za przychylenie się do naszej prośby i ratunek dla polskich winnic, importerów i sprzedawców wina oraz innych napojów alkoholowych, których zaplecze kapitałowe nie pozwoli na przetrwanie tej epidemii.
Podpisano:
Polski Instytut Winorośli i Wina
Stowarzyszenia Winnice Dolnośląskie
Stowarzyszenie Winiarzy Podkarpacia
Małopolskie Stowarzyszenie Winiarzy
Stowarzyszenie Winiarzy Jury Krakowskiej
Jasielskie Stowarzyszenie Winiarzy „Vinum Pro Cultura”
Fundacja na Rzecz Rozwoju i Promocji Winiarstwa „Galicja Vitis”
Fundacja Świętokrzyskie Winnice
Fundacja Winnice Północy
Prawoalkoholowe.pl
PODSTAWA PRAWNA
Ustawa z 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Dz.U. 1982 nr 35 poz. 230 (zwanej dalej: ustawą o wychowaniu w trzeźwości), uchwalona została w czasach stanu wojennego w odpowiedzi na potrzeby oraz realia tamtych czasów. W potocznym rozumieniu, istota problemu wiąże się ze „sprzedażą alkoholu przez Internet”. Rozsądny wydaje się jednak pogląd, iż Internet jako taki, nie jest miejscem samym w sobie a jedynie elektronicznym środkiem komunikacji pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem. Głównym problem dotyczy wobec tego dopuszczalności dostawy alkoholu do konsumenta. Napoje alkoholowe można bowiem sprzedawać wyłącznie na podstawie zezwolenia wydanego na konkretny punkt sprzedaży. Dostawa do klienta oznacza w świetle obowiązującego orzecznictwa sprzedaż pola określonym w zezwoleniu punktem sprzedaży a zatem wbrew ustawie. Konsekwencje takiej sprzedaży mają zarówno wymiar karny jak i administracyjny. Poza zasadniczą karą nakładaną na przedsiębiorcę, traci on także posiadane zezwolenie (lub zezwolenia) na sprzedaż napojów alkoholowych na okres minimum trzech lat – co oznacza pozbawienie go możliwości dalszego prowadzenia działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 96 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości – sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych, zawierających powyżej 4,5% alkoholu (z wyjątkiem piwa) przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży, prowadzi się w punktach sprzedaży – czyli znajdujących się w konkretnym miejscu sklepach branżowych oraz wydzielonych stoiskach. Jednym zwymogów nakładanych przez ustawę na przedsiębiorców posiadających zezwolenie na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych (art. 18. ust. 7) jest prowadzenie sprzedaży w punkcie sprzedaży spełniającym wymogi określone przez radę gmin. Nie budzi zatem wątpliwości fakt, iż określony w zezwoleniu punkt sprzedaży, musi być fizycznym miejscem spełniającym określone przepisami wymagania i niedopuszczalne jest otrzymanie zezwolenia wyłącznie na sklep internetowy. Niniejszy wniosek nie oczekuje jednak zmiany w tym zakresie.
Zasadniczym problemem jest brak możliwości zrealizowania zgodnej z powyższymi warunkami – sprzedaży napojów alkoholowych przez przedsiębiorcę posiadającego ważne zezwolenie, wydane na określony punkt sprzedaży – wraz z dostawą do klienta.
Zgodnie z aktualną linią orzeczniczą sądów administracyjnych (II GSK 2566/14 – Wyrok NSA 2016-04-21), umowa sprzedaży jest umową wzajemną, zobowiązującą, mocą której sprzedawca zobowiązuje się przenieść własność rzeczy na kupującego i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się zapłacić cenę i odebrać rzecz. Przeniesienie własności rzeczy, które stanowi rozporządzający skutek zobowiązującej umowy sprzedaży, następuje w chwili przeniesienia posiadania rzeczy, czyli jej wydania nabywcy. W sytuacji, gdy na skutek złożenia zamówienia przez Internet, sprzedający dostarcza alkohol do miejsca wskazanego przez kupującego i tam następuje wydanie nabywcy rzeczy oznaczonej co do gatunku, to w tym właśnie miejscu dochodzi do przeniesienia własności rzeczy, co stanowi realizację zawartej umowy sprzedaży. Ponieważ miejsce wydania napoju alkoholowego nie jest miejscem, w którym prowadzony jest wymieniony w zezwoleniu punkt sprzedaży, dochodzi do zrealizowania skutku rozporządzającego umowy sprzedaży poza tym lokalem. Wydanie napoju alkoholowego w miejscu wskazanym przez nabywcę, innym niż wymieniony w zezwoleniu –wprost łamie warunki sprzedaży określone ustawą i naraża przedsiębiorcę na ryzyko utraty zezwolenia oraz konsekwencje karne.
REKOMENDACJA
Oczekiwania zagrożonych przedsiębiorców nie wiążą się z legalizacją wirtualnych sklepów internetowych a jedynie z przyzwoleniem na dostawę towaru zakupionego przez konsumentów w sklepach posiadających zezwolenie na sprzedaż w stacjonarnym punkcie sprzedaży. Oczekiwana zmiana w przepisach mogłaby zawierać zatem bezpośrednie przyzwolenie na dostawę napojów alkoholowych zakupionych u przedsiębiorców posiadających ważne zezwolenie na sprzedaż w określonym punkcie sprzedaży, w art. 96 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i stosowną korektę zapisu w art. 18. ust. 7 pkt 8 tejże ustawy.
NIEKONSEKWENCJA USTAWODAWCY
Warto zauważyć, że choć przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości są w omawianym zakresie archaiczne i nie uwzględniają żadnych form dokonywania zakupu napojów alkoholowych poprzez środki komunikacji elektronicznej z dostawą do klienta, to są też niespójne. Relatywie nowe przepisy chroniące konsumentów, regulują już między innymi warunki zwrotu i reklamacji napojów alkoholowych zakupionych poza lokalem przedsiębiorstwa (ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, art. 38 ust. 7). Przewidują możliwość sprzedaży napojów alkoholowych, ustalając warunki zwrotu konsumenckiego tego typu produktów, zakupionych poza lokalem przedsiębiorstwa. Jest to zatem niewątpliwie kuriozalna sytuacja gdy ten sam, spójny system prawa, tworzony przez racjonalnego ustawodawcę, nie przewiduje możliwości sprzedaży, chroniąc jednocześnie konsumenta w przypadku uczestnictwa w tej niedopuszczalnej transakcji.
MOTYWY I OCENA SKUTKÓW REGULACJI
Odnosząc się do przedmiotowego problemu należy zwrócić szczególną uwagę, że nie dotyczy on wyłącznie producentów polskiego wina ale tysięcy przedsiębiorców, zaangażowanych zarówno w sprzedaż detaliczną jak i dystrybucję hurtową napojów wszelkich alkoholowych. Zamknięcie restauracji i barów znacząco ograniczyło sprzedaż pośredników hurtowych, dla których rynek HoReCa stanowił główny kanał dystrybucji. Wraz z załamaniem pośredników zatrzymane zostały całkowicie zakupy od producentów, stawiając także te podmioty w obliczu nieuchronnego bankructwa. Poza oczywistymi skutkami przestoju, należy mieć też na uwadze potężne ryzyko strat w przypadku produktów alkoholowych posiadających wyznaczoną datę minimalnej trwałości – jak piwo, cydry, itp. napoje alkoholowe zawierające mniej niż 10% obj. alkoholu.
Konieczne już od dawna zmiany, które pozwolą na dostawę napojów alkoholowych do konsumenta, pozwolą zaktualizować przepisy czasów stanu wojennego, dostosowując je do współczesnej sytuacji gospodarczej, technologicznej i społecznej. Przede wszystkim, pozwolą one w trudnych czaszach epidemii, na uratowanie małych przedsiębiorców, utrzymujących się z wstrzymanej na tę chwilę, sprzedaży napojów alkoholowych. Sprzedaż wprost do konsumentów pozostających zgodnie z wezwaniem rządu, w domowej izolacji, jest jedyną szansą na przetrwanie tysięcy producentów i dystrybutorów, zachowanie utrzymywanych przez nich miejsc pracy oraz ocalenie źródeł utrzymania dla przedsiębiorców, pracowników oraz ich rodzin. Kluczowym priorytetem dla regulatora powinien być w tej chwili przede wszystkim interes społeczny, który stanowczo wymaga w omawianym przypadku, otwarcia przez państwo nowych kanałów dystrybucji w miejsce tych przymusowo przez nie zamkniętych.
Wobec powyższego, wprowadzenie przedmiotowych zmian jest absolutnie niezbędne, doniosłe w potencjalnych skutkach dla gospodarki i nade wszystko oczekiwane od ustawodawcy od dawna.
