Podkreślać czy nie?

Zasadniczą regulacją w zakresie oznaczania żywności jest rozporządzenie (UE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.

Z zastrzeżeniem pewnych wskazanych w dokumencie wyjątków, na produktach spożywczych obowiązkowe jest podawanie rozlicznych danych szczegółowych, w tym wszelkich składników lub substancji pomocniczych w przetwórstwie wymienione w załączniku II lub uzyskanych z substancji lub produktów wymienionych w załączniku II, powodujące alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie (art. 9 ust. 1 lit. c).

Tak zdefiniowane alergeny, wymienione zostały we wskazanym już wyżej, załączniku nr II do rozporządzenia. Do substancji tego typu, stosowanych przy produkcji napojów alkoholowych, zaliczymy przede wszystkim:

• Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mg/litr w przeliczeniu na całkowitą zawartość SO2 dla produktów w postaci gotowej bezpośrednio do spożycia lub w postaci przygotowanej do spożycia zgodnie z instrukcjami wytwórców (wina, cydry, itp).
• Zboża zawierające gluten, tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe, a także produkty pochodne (większość piw).
• Mięczaki i produkty pochodne (oyster stout).

Informacja o zawartości takich substancji, powinna pojawić się na w wykazie składników (art. 21 ust. 1 lit. a) i zostać wyraźnie podkreślona za pomocą pisma odróżniającego ją od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła (art. 21 ust. 1 lit. b). Obowiązek ten będzie dotyczył większości produktów spożywczych.  Wyjątkiem od tej zasady będą jednak napoje o zawartości alkoholu wyższej niż 1,2 % objętościowo. Wykaz składników nie jest zatem obowiązkowy w przypadku większości napojów alkoholowych (art. 16 ust. 4). Nie oznacza to oczywiście, że producent napojów alkoholowych nie może umieścić wykazu składników (najczęściej skład dobrowolnie podają na etykietach producenci piwa). Jeśli producent zdecyduje się na ten krok musi jednak pamiętać o przestrzeganiu wszystkich, związanych z tym obowiązków.

Oznaczanie alergenów w napojach w których zrezygnowano z podawania wykazu składników, wykonywane jest poprzez umieszczenie frazy zawierającej słowo „zawiera”, po którym podana jest nazwa substancji będącej alergenem – np. „zawiera siarczyny” czy „zawiera słód jęczmienny”. Nie istnieje tu zatem obowiązek dodatkowego, graficznego wyróżnienia alergenu.

Formalna strona etykiety

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że to nie koniec obowiązków w zakresie wyjątkowo drobiazgowych przepisów o znakowaniu żywności. Dnia 13 lipca 2017 r. Komisja Europejska opublikowała zawiadomienie (nr C(2017) 4864 final), dotyczące przekazywania informacji o substancjach lub produktach powodujących alergie lub reakcje nietolerancji, wymienionych w załączniku II do rozporządzenia (UE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.

Jak wskazuje sam wspólnotowy legislator, celem zawiadomienia była pomoc przedsiębiorstwom i organom krajowym w stosowaniu nowych wymogów znanego nam już rozporządzenia nr 1169/2011, dotyczących oznaczania obecności niektórych substancji lub produktów powodujących alergie lub reakcje nietolerancji (art. 9 ust.1 lit. c i załącznik II do rozporządzenia).

Tłumacząc na nieco bardziej przyswajalny język, Komisja Europejska postanowiła wyjaśnić producentom żywności w możliwie zrozumiałej formie (jak na biurokratyczną UE), w jaki sposób realizować w praktyce konkretne przepisy omawianego wyżej rozporządzenia 1169/2011, w którym ustalono zasady oznaczania produktów spożywczych. W tej swoistej instrukcji znajdziemy między innymi zapis:

„W przypadku żywności zwolnionej z obowiązku podawania wykazu składników (np. wino), ale stosowanej jako składnik w wytwarzaniu lub przygotowywaniu innej żywności, w której podaje się wykaz składników, należy podkreślić alergeny w tej żywności, tak aby odróżnić je od pozostałych składników w wykazie (art.21 ust.1). 

W tej nieco zagmatwanej formie, chodzi przede wszystkim o pewną szczególną sytuację gdy do wyprodukowania żywności, co do której istnieje obowiązek informowania o składzie, zastosowano nie wprost środek będący alergenem ale inny produkt żywnościowy taki alergen zawierający. Dla przykładu, jeśli wytworzymy potrawę przy której produkcji użyto wina, zawierającego legendarne siarczyny lub piwa w składzie którego znajdziemy gluten.

Oznaczenie powinno wyglądać wówczas w sposób następujący:

„Składniki: … wino (zawiera siarczyny)”

przy czym słowo „siarczyny” jest w tym przypadku podkreślone lub wyróżnione. Warto też pamiętać, że wykaz składników powinien rozpoczynać się lub być poprzedzony właściwym nagłówkiem, który składa się z wyrazu „składniki” lub zawiera ten wyraz.

Piotr Przybek (enolab.pl) – dziękuję za zwrócenie uwagi na problem i inspirację do powyższego artykułu 🙂