Państwowa Inspekcja Sanitarna, nazywana potocznie SANEPID’em, jest instytucją powołaną między innymi, do realizacji zadań z zakresu nadzoru nad higieną w zakładach produkujących żywność. Nie ma wątpliwości, ze wino jest produktem żywnościowym a co za
tym idzie, producenci wina muszą się liczyć z koniecznością uwzględnienia istnienia tejże instytucji w swoich produkcyjnych planach. Poza tradycyjnym dla serii wpisów poświęconych rejestracji winnicy opisem procedury, mam dziś na celu także zwrócenie uwagi na przepisy, które są nagminnie łamane przez lokalne Inspektoraty. Brak zrozumienia przepisów wśród urzędników jest wyraźnie widoczny szczególnie w powiatach, w których dotychczas nie było producentów wina. W wyniku urzędniczego wprowadzenia w błąd co do stanu prawa, wielu winiarzy poddaje się niepotrzebnie skomplikowanej procedurze odbioru lokalu produkcyjnego. Zapraszam do lektury.
KIEDY ZATWIERDZENIE ZAKŁADU NIE JEST KONIECZNE?
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, zakłady produkcyjne (tak, mowa także o naszej małej winiarni), które produkują lub wprowadzają do obrotu żywność pochodzenia niezwierzęcego, mogą rozpocząć działalność po zatwierdzeniu lub warunkowym zatwierdzeniu zakładu przez inspekcję sanitarną.
Niektóre zakłady produkcyjne, przy zachowaniu szczegółowych warunków określonych w przepisach, mogą jednak rozpocząć działalność bez wspomnianego powyżej a kłopotliwego w praktyce zatwierdzenia, jedynie na podstawie samego wpisu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej .
Jeden z takich przypadków dotyczy podmiotów prowadzących działalność w zakresie produkcji win gronowych uzyskanych z winogron pochodzących z upraw własnych w ilości mniejszej niż 1000 hl w ciągu roku kalendarzowego (art. 63. ust. 2 pkt 5), zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina.
W stosunku do winiarza, produkującego wino gronowe z własnej winnicy, który mieści się w limicie produkcji wina na poziomie do 1000 hl rocznie, zatwierdzenie zakładu nie jest wymagane!
WPIS DO REJESTRU ZAKŁADÓW PODLEGAJĄCYCH KONTROLI
Producenci wina, którzy spełniają wymagania określone powyżej, a zatem niepodlegający zatwierdzeniu mogą starać się o uzyskanie wpisu, składając w powiatowym inspektoracie właściwym ze względu na miejsce produkcji, pisemny wniosek o wpis do rejestru zakładów w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności.
Wniosek może zostać złożony:
- elektronicznie (podpis profilem zaufanym)
- osobiście w urzędzie
- listownie
Wnioskodawca powinien wcześniej uzyskać wpis prowadzonej przez siebie działalności w CEiIDG/KRS (w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej) lub uzyskać numer identyfikacyjny w ewidencji gospodarstw rolnych.
Wniosek zawiera:
- imię, nazwisko i numer PESEL, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy, numer identyfikacyjny REGON, jeżeli taki numer posiada, oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP) lub numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile wnioskodawca taki numer posiada;
- numer identyfikacyjny w ewidencji gospodarstw rolnych;
- określenie rodzaju i zakresu działalności, która ma być prowadzona w zakładzie (produkcja i sprzedaż win gronowych z winogron pochodzących z upraw własnych), oraz rodzaju żywności, która ma być przedmiotem produkcji lub obrotu (wg. klasyfikacji PKD – co najmniej kod 11.02.Z – produkcja win gronowych);
- określenie lokalizacji zakładu lub miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (adres).
Do wniosku załączamy także zaświadczenie potwierdzające nadanie właściwego numeru identyfikacyjnego i ewentualnie, w przypadku zgłoszenia urządzeń dystrybucyjnych do sprzedaży żywności, wykaz tych urządzeń. Żądanie przedstawienia dodatkowych dokumentów, takich jak plan zagospodarowania przestrzennego, decyzja środowiskowa, zezwolenie na budowę czy decyzja o zmianie sposobu użytkowania jest zatem bezpodstawne a ich niedostarczenie nie może spowodować wydania decyzji odmownej.
Po złożeniu wniosku, państwowy powiatowy inspektor sanitarny sprawdza jedynie, czy prawidłowo wypełniliśmy wniosek oraz złożyliśmy wszystkie niezbędne dokumenty konieczne dla poprawnego przeprowadzenia procedury. Po pozytywnym zweryfikowaniu wniosku i załączników, inspektor dokonuje wpisu zakładu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz wydaje z urzędu zaświadczenie o dokonaniu wpisu.
W omawianej procedurze, nie dochodzi do kontroli zakładu ubiegającego o wpis do rejestru. Kontrola taka następuje wyłącznie w przypadku zatwierdzania lokalu. Z koniecznością uzyskania takiego zatwierdzenia a zatem kontrolą muszą się więc liczyć jedynie ci producenci wina, którzy skupują winogrona lub przekraczają produkcyjny limit 1000 hl rocznie.
CO Z UZYSKANIEM ZEZWOLENIA NA SPRZEDAŻ DETALICZNĄ WINA?
Procedura uzyskania zezwolenia detalicznego na sprzedaż wina będzie przedmiotem jednego z kolejnych wpisów z tej serii. Z uwagi na fakt, że kłopot interpretacyjny urzędów objawia się często w związku z tą właśnie procedurą, konieczne jest zwrócenie uwagi an ten problem już tutaj.
Co do zasady, system prawa jest w pełni spójny a państwo nie zastawia pułapek na obywateli. W praktyce jednak, niedoskonały ustawodawca, uchwala często kłopotliwe dla nas, niedoskonałe przepisy. Tradycyjnym źródłem prawnych bubli jest oczywiście nasza ulubiona ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Jak wiemy, sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży. Zezwolenie takie wydane zostaje na podstawie wniosku po uzyskaniu pozytywnej opinii gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych o zgodności lokalizacji punktu sprzedaży z uchwałami lokalnej rady gminy. Wniosek taki zawierać musi jednak decyzję właściwego państwowego inspektora sanitarnego o zatwierdzeniu zakładu (art. 18 ust. 6 pkt 4 ustawy o wychowaniu w trzeźwości).
Pewne uzasadnione wątpliwości budzi zatem kwestia, czy niezależnie od wpisania naszej winiarni jako zakładu produkcyjnego (jak już wiemy, bez konieczności zatwierdzania zakładu i bez kontroli), nie powinniśmy traktować naszej winiarni będącej najczęściej jednocześnie miejscem sprzedaży detalicznej wina, jako sklepu branżowego ze sprzedażą napojów alkoholowych w rozumieniu art. 9(6) ust. 1 pkt 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości?
Twierdzenie takie wydaje się jednak nieuprawnione zważywszy, iż zgodnie jednak z art. 9(6) ust 2 tejże ustawy, producenci, którzy wyłącznie wyrabiają i rozlewają wino uzyskane z winogron pochodzących z upraw własnych, mogą prowadzić sprzedaż detaliczną win gronowych pochodzących z upraw własnych, przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży w punkcie sprzedaży, którym jest miejsce wytworzenia wina, a zatem w samym zakładzie, który wpis do rejestru już uzyskał.
Jest to zatem przepis szczególny, stanowiący wyłączenie od ogólnej zasady, według której sprzedaż detaliczna alkoholu może się odbywać wyłącznie w sklepach branżowych ze sprzedażą napojów alkoholowych, w wydzielonych stoiskach sklepów wielkometrażowych i pozostałych placówkach samoobsługowych oraz innych placówkach handlowych, w których sprzedawca prowadzi bezpośrednią sprzedaż napojów alkoholowych a których wpis do rejestru wymaga faktycznie wcześniejszego zatwierdzenia i kontroli.
Nawet jeśli przyjąć, iż doszło w omawianej sytuacji do kolizji przepisów intencja ustawodawcy o potraktowaniu producenta wina jako podmiotu innego niż inne uprawnione do sprzedaży alkoholu, wydaje się być oczywistą. Potwierdza to stanowisko PARPA, dotychczasowa praktyka większości gmin wydających zezwolenia oraz inspektoratów sanitarnych w naszym kraju. Należy też podnieść, że polskie prawo przewiduje procedury w przypadku kolizji przepisów prawa. W omawianym przypadku potencjalnej kolizji przepisów równorzędnych aktów prawnych trzeba zatem przyjąć, że bezwzględnie obowiązują później wprowadzonme, korzystne dla producentów wina, przepisy specjalne. Przepis uchwalony później uchyla bowiem w razie kolizji przepis uchwalony wcześniej. Podobnie też, przepis specjalny deroguje przepis ogólny.
Niezależnie od wyjaśnionych zasadniczo wątpliwości w zakresie konieczności zatwierdzania lokalu sprzedażowego, całkowicie nieuprawnione jest choćby prewencyjne rozważanie tej kwestii przez SANEPID, w obliczu wpisywania do rejestru samego zakładu produkcyjnego. O zezwolenie na sprzedaż alkoholu, producent wina może bowiem nigdy nie wystąpić.
PODSUMOWANIE
- Produkcja oraz sprzedaż wina wymagają uzyskania wpisu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
- Wniosek o wpis należy złożyć do właściwego miejscowo, powiatowego inspektora sanitarnego w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia działalności.
- Wpis jest bezpłatny.
Winiarz produkujący wino z własnych winogron, w ilości do 100 000 litrów rocznie, nie musi uzyskiwać zatwierdzenia lokalu a zatem nie podlega kontroli w tym zakresie!
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych ((Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004)
- Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. 2006 nr 171 poz. 1225)
- Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 1982 nr 35 poz. 230)
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2007 r. w sprawie wzorów dokumentów dotyczących rejestracji i zatwierdzania zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność podlegających urzędowej kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. 2007 nr 106 poz. 730)
No niestety z tym jest problem, że urzędnicy chcą ponad wszystko zatwierdzać lokale. Prowadzę gospodarstwo agroturystyczne i chciałem uruchomić tłocznię soków (dostawy bezpośrednie), co też nie podlega zatwierdzeniu. Sanepid w moim powiecie poinformował mnie, że nie wpisze zakładu bez zatwierdzenia.
Odmowa jest co do zasady dobrą informacją. Jeśli odmówią wpisu to muszą to zrobić w formie decyzji odmownej od której możemy się odwołać. Przepis pozostaje przepisem niezależnie od tego czy się komuś podoba a przepisy ustawy obowiązują powszechnie. Interpretacje niekompetentnych urzędników nie tworzą prawa a sami urzędnicy nie mogą działać inaczej niż wyłącznie w procedurach nakreślonych przepisami. Najgorszym a często spotykanym rozwiązaniem jest poddanie się woli urzędnika i wykonanie procedury, której prawo nie przewiduje. Zbyt często odpuszczamy i uczymy decydentów, że mają prawo łamać przepisy jeśli tylko będą wystarczająco uciążliwi i zmęczą nas procedurami. Pamiętam jak jeszcze na studiach, profesor prawa administracyjnego opowiadał, że usłyszał w pewnym urzędzie po powołaniu się na kodeks postępowania administracyjnego „w naszej gminie kpa się nie przyjęło” 😛 Trochę śmiesznie ale i trochę strasznie.
Czyli odbiór z Sanepidu powinien dotyczyć takich procedur jak sklepu a nie zakładu produkcyjnego?
Zależy o jakiej sytuacji mówimy. W przypadku produkcji wina z winogron pochodzących z upraw własnych, odbioru z sanepidu w żadnym wypadku nie ma. Nie ma więc mowy o procedurze jego dokonywania. Jeśli natomiast winiarnia przekracza limit produkcyjny lub zakupuje winogrona, odbiór dokonywany jest na podstawie zgłoszenia zakładu produkcyjnego.
Chciałbym zapytać o przepisy dotyczące importowania wina. Aby sprzedawać wino w sieci trzeba mieć koncesje tzw DETAL ale również i stacjonarny sklep. Jakie wymogi sklep musi spełniać ? Aby dostarczyć wino do sklepu trzeba mieć koncesje hurtową oraz właściwie przygotowany magazyn na odbiór przez urząd celny 🙂 Tutaj również chciałbym prosić o wymogi jakie musi spełniać magazyn 🙂
Przede wszystkim zwracam uwagę, że obecna linia orzecznicza przyjmuje jednoznacznie, że sprzedaż alkoholu przez internet jest niedozwolona. Przedsiębiorcy, którzy handlują winem w sklepach internetowych narażają się zatem na ryzyko pozbawienia zezwolenia na sprzedaż alkoholu (nie koncesji!). Obawiam się, że odpowiedź na tak postawione pytanie nie jest w stanie zmieścić się w objętości komentarza pod wpisem 🙂 Przede wszystkim należy przyjąć dla obu sytuacji konieczność spełnienia warunków sanitarnych, określonych przede wszystkim w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego z dnia 29 kwietnia 2009 roku w sprawie higieny środków spożywczych oraz w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia.
A jak ma się to do win owocowych?
Niestety nijak. Zwolnienia przewidziane są wyłącznie dla producentów produkujących wino i to z upraw własnych. Każdy inny producent spożywczy przechodzi przez odbiór zakładu.
W ubiegłym miesiącu z zaskoczenia zostałem ” najechany ” w winiarni przez Isnpekcję Sanepidu w Lublinie. Pretekst kontroli prozaiczny. Jakkolwiek zakład podlega zgłoszeniu w Powiatowym Oddziale SANEPID to wg nich jest producentem żywności i podlega „weryfikacji” warunków produkcji żywności tak jak każdy podmiot produkujący żywność. Co było przedmiotem sprawdzenia?: Książeczka zdrowia, przyłącza wodociągowe oraz WC i posiadanie prysznica., środki chemiczne i urządzenia służące do produkcji ( posiadanie certyfikatów lub właściwych oznaczeń ) , sposób przechowywania i technologii produkcji ,
środki używane do technologi produkcji z certyfikatami i terminami ważności , stan sanitarny winiarni (zmywalna glazura i terakota , warunki i miejsce do mycia urządzeń,dostępne instrukcje mycia rąk, postępowania w przypadku stwierdzenia wad wina i likwidacji tegoż, Wszelkie certyfikaty na enzymy , srodki dezynfekcyjne z poza RP nie posiadające instukcji w j.polskim, badania wina i sposób prowadzenia dokumentacji.
W związku z tym ,że jestem „młodym” winiarzem zakres tej kontroli jest dla mnie przygniatający w kontekście wcześniejszych informacji ze środowiska winiarskiego. W bieżącym tygodniu otrzymałem telefon z SANEPID dotyczący ponownej wizyty i weryfikacji zastrzeżeń wniesionych przez Inspektorów. Ciekaw jestem czy jest to radosne działanie lokalnego Sanepidu czy standardowa procedura/
Tak, winiarze nie podlegają zatwierdzeniu zakładu przez Inspekcję Sanitarną, podlegają jednak kontroli inspektoratu. Ciężko ocenić jak nadgorliwą była ta kontrola (do czego chcieli wykorzystać ten prysznic?) ale co do zasady była uprawnioną. Zazwyczaj zakres kontroli i wymagań pokontrolnych bywa faktycznie nieco mniejszy. Producent wina jest jednak producentem żywności o czym musimy pamiętać.
Witam ponownie. Zaglądam tu kolejny raz i czytając komentarze przyszło mi do głowy jedno pytanie. Mianowicie w wymogach sanepidowskich nie jest jasno określone, że na ścianie czy podłodze ma być tylko glazura bądź terakota. Czy jest zatem możliwość zastosowania na ściany innego materiału np paneli ściennych (boazerii)? Czy jednak o takie ściany sanepid się doczepi? Pozdrawiam